Nga MARIN MEMA
Po të mos ishte për Mihal Gramenon, historia e bëmave të çetës së Çerçis Topullit nuk do të kishte shkëlqimin që ka. Në rolin edhe të kronistit të çetës, Mihal Grameno, me dhuntitë e tij prej patrioti të ditur sjell detaje nga jeta, dinamikat, vendimet, të papriturat, organizimi i çetës, të gjitha të përshkruara me detaje nga pena e tij.
Ngjarja e parë zë fill ditët kur çeta e Çerçizit ishte duke zbritur nga malet diku në zonën e Çamërisë. Grameno tmerrin e asaj që u shfaq e quan një pamje të çuditshme të natyrës.
Ai rrëfen:
Padyshim, e ndodhur sot kjo ngjarje do të studiohej më thellë e me siguri njerëzit aq shumë të dhënë ndaj lidhjes mes shkencës dhe dukurive të tilla, do ta justifikonin me prezencën e ndonjë UFO-je.
Grameno kur përshkruan momentin e përplasjes së këtij objekti qiellor, rrëfen se pas rrëzimit të tij u dëgjua një buçitje shumë e madhe.
Por kjo dukuri nuk i ka stepur aspak luftëtarët e çetës së Çerçizit të cilët e kanë vijuar më tej rrugëtimin e tyre përtej në malet e Libohovës, derisa arritën në një zonë stanesh ku vendosin të qëndrojnë disa ditë. Këtu zë fill një tjetër histori, sa e pabesueshme për kohën aq edhe e dhimbshme...
Përmbi Libohovë ndodhej stani i Çarçanit. Aty luftëtarët e çetës nuk kanë gjetur aspak një situatë të lehtë.
Grameno rrëfen:
Ajo që në fakt asokohe Grameno e quante dramë të tmerrshme, është sot trend i historive rozë të shoqërisë moderne, ku secili mund ta jetojë jetën si të dojë. Historia ishte se një nga nuset e të bijve të të zotit të shtëpisë kishte shkelur nderin, duke zënë sipas tij udhë të ligë.
Por se çfarë ndodh më pas Grameno e shkruan kështu:
Por kush ishin vrasësit?! Ata ishin i shoqi i gruas me dy vëllezërit e tij, edhe me dy të kunetrit, domethënë me të vëllezërit e gruas. Gramenon e çudit fort kjo dramë, veçanërisht sa i takon mënyrës së përmbushjes së dënimit, por aq më shumë kur pa se babai i gruas së vrarë dhe vëllezërit e saj e mbanin bagëtinë të bashkuar me Çarçanin, vjehrrin që propozoi vrasjen e bijës dhe motrës së tyre.
Dhe si mos mjaftonte kjo, të gjithë bashkë jetonin edhe me një dashuri të madhe me njëri tjetrin...
Sot, kjo ngjarje do të frymëzonte industrinë e trillerit, një histori që ndoshta do të lakmohej për skenar kinematografik, por që mesa duket është aq e vërtetë sa s'ka ku të shkoj. Këto ishin disa nga rrëfimet e Mihal Gramenos. Duken si prapaskenat e një telenovele të gjatë, me detaje aq mbresëlënëse, që për mënyrën se si jetohet sot, mund të ngjajnë edhe sajime, por jo...