Ekonomia shqiptare në vitin 2024 ka përjetuar një rritje të diskutueshme me 4%, e cila fsheh prapa një zhvendosje të madhe në burimin e rritjes së saj. Ndërsa tradicionalisht industritë si ndërtimi, tregtia dhe prodhimi kanë qenë shtyllat e ekonomisë, këtë vit roli dominues i përket shtetit. Ky ndryshim na përkujton kohët e ekonomisë socialiste, ku shteti ishte motori kryesor i rritjes.
Të ardhurat nga taksat dhe shpenzimet për pagat në sektorin publik kanë qenë pjesëmarrësit kryesorë në këtë ekonomi të re. Për herë të parë në periudhën pas tranzicionit, kontributi i shtetit në ekonomi tejkalon atë të sektorit privat, me më shumë se gjysmën e rritjes që vjen nga burime shtetërore.
Kjo përbën një kthim prapa në modelin ekonomik, ku rritja nuk është më e bazuar në prodhim, por në konsum të nxitur nga politika fiskale. Sipërmarrja private ka dhënë kontributin më të ulët historik, me vetëm 49% të rritjes ekonomike për vitin 2024, duke ngritur pyetje serioze mbi qëndrueshmërinë afatgjatë të ekonomisë.
Për më tepër, sektorët tradicionalë si ndërtimi, akomodimi dhe shërbimet ushqimore, kanë treguar rënie të ndjeshme në ndikimin e tyre, ndërsa sektori energjetik vazhdon të mbetet i varur nga kushtet klimatike.
Kontributi negativ i sektorëve bujqësor, industrial nxjerrës dhe përpunues, për tre vite radhazi, nxjerr në pah vështirësitë strukturore me të cilat përballet ekonomia, duke përfshirë investimet e ulëta dhe mungesën e fuqisë punëtore.
Ndonëse shtrenjtimi i çmimeve të produkteve si vaji i ullirit ka sjellë rritje të të ardhurave nga TVSH dhe akcizat, kjo është vetëm një fasadë për probleme të tjera që po thellohen, duke përfshirë dhe ndikimin e emigracionit në fuqinë blerëse të brendshme.
Ky raport kërkon theksimin e domosdoshmërisë për reagime të mirëstudiuara dhe masa që mund të rifokusojnë ekonominë e vendit drejt një modeli më të qëndrueshëm dhe të bazuar më shumë në prodhim e kreativitet.
