Në prag të samitit të klimës COP30: Europa hapa të mëdha drejt energjisë së pastër, por has edhe sfida

Autor: Arlis Alikaj

Përgatitjet për samitin e klimës COP30 (një nga më të rëndësishmet që tregojnë se ku shtetet globale duhet të përqëndrohen deri në 2030 me prioritet për mjedisin) janë në fazën përfundimtare dhe të dhënat nga Beyond Fossil Fuels tregojnë se Europa është duke bërë përparime, por edhe përballet me disa probleme.

Shumë njerëz duan energji të gjelbër

Një sondazh tregon se 97% e drejtuesve të firmave dhe drejtuesve të mëdhenj duan që Evropa të kalojë nga karburantet fosile te energjia e ripërtëritshme. Edhe qytetarët janë shumë të lirë: 77% e tyre në gjashtë vende e duan më shumë energjinë vendase, në vend që të mbështeten tek importet.

Qymyri po largohet nga energjia e Evropës

Gjatë vitit 2025, prodhimi i energjisë nga qymyri ra me 8% në Europë. Gjermania, Polonia dhe Turqia janë duke hequr dorë nga ky burim i dëmshëm për klimën, dhe edhe Irlanda tashmë nuk përdor më qymyr ndërsa po i afron fundi i qymyrit.

Era dhe Dielli po rriten, por ka probleme

Edhe energjia e diellit dhe ajo e erës po rriten në kontinent, duke mbuluar një të tretën e energjisë në Evropë. Por për fat të keq, energjia nga era është duke zvogëluar prodhimin këtë vit dhe kjo mund ta bëjë Evropën të vuajë për energji të pastër. Ky vit shënon pothuajse ardhjen e vitit të parë kur prodhimi nga era po zvogëlohet krahasuar me vitin e mëparshëm, dështimi i erës, rrezikon të çojë në varësi më të madhe nga burimet fosile.

Probleme me ndërhyrjet në rrjetin elektrik

Më shumë se 1,700 gigavatë projektesh të rinovueshme janë duke mbetur pezull në rrjet. Kjo po vonon ndërtimin e energjisë së pastër dhe po shkakton humbje miliona euro. Ekspertët thonë që duhet më shumë rregulla të qarta që ta shpejtojnë rrugën e energjisë së gjelbër.

Data Centers — sa po ndotin dhe sa duan qytetarët

Shqiptarët dhe evropianët janë të shqetësuar për 'qendrat e të dhënave' që përdorin shumë energji. 72% e njerëzve duan që ato të punojnë vetëm me energji të ripërtëritshme. Por nëse vazhdojnë të rriten pa kontroll, ato mund të shkaktojnë shumë ndotje dhe emetime të dëmshme për klimën.

Europa po bën përpjekje të mëdha për energji të pastër, por duhet të shpejtojnë. Edhe Shqipëria mund të nxjerrë mësim nga kjo dhe të planifikojë një rrugë të qëndrueshme për energjinë e rinovueshme, që do të ndihmojë për një të ardhme më të gjelbër.

Europa hapa të mëdha drejt energjisë së pastër, por has edhe sfida

IN: Përparimet kryesore

• 97% e drejtuesve të biznesit janë pro shfrytëzimit të energjisë së rinovueshme (Global poll ‘Powering Up’, prill 2025)
• 77% e qytetarëve në Evropë mbështesin energjinë vendase të rinovueshme përballë importeve të naftës dhe gazit (përgjigje nga sondazhi i Energy Security Project, maj 2025)
• Ulja e përdorimit të qymyrit në Evropë gjatë tremujorit të tretë 2025: -8 TWh (8%)
  • Turqia, Gjermania dhe Polonia përfaqësojnë rreth 70% të këtij redukimi
• Shqipëria është kthyer në një vend pa energji të qymyrit për tremujorin e fundit të vitit 2025

OUT: Sfida dhe pengesa

• 81% e europianëve nuk e besojnë Trump si furnizues energjie (përgjigje nga sondazhi i Energy Security Project, maj 2025)
• 79% nuk e besojnë Rusinë si burim energjie për Europën (përgjigje nga i njëjti sondazh)
• Raporti tregon se planet për zgjerim të gazit natyror vazhdojnë në të gjithë Ballkanin Perëndimor, përveç Kosovës, duke inkurajuar pastaj në të ardhmen ndotjen dhe varësinë
• Mund të humben potenciale të madhe: më shumë se 1,700 gigavatë projekte të energjisë së ripërtëritshme të bllokuara në rrjet, vlerë prej €7.2 miliardësh të humbura në vitin 2024
• Projekti i Energjisë së erës po ngadalësohet dhe rënia e prodhimit të erës së thatë dhe offshore mund ta çonte në mungesë të energjisë të pastër në Evropë