Qeveria synon të mbledhë taksën 15% të qirasë përmes një skeme që prek të rinjtë, studentët dhe familjet që shpërngulen nga fshati në qytet
Një vendim i ri i qeverisë shqiptare ka kthyer vetëdeklarimin e adresës në portalin e-Albania në një detyrim ligjor për çdo qytetar që banon në Shqipëri. Çdo individ që ndryshon vendbanim apo vendqëndrim do të duhet të ngarkojë në sistem dokumentin e pronësisë së banesës, ose një kontratë qiraje të vlefshme.
Në pamje të parë, ky vendim paraqitet si një rregullim administrativ. Por në thelb, kjo nismë targeton një segment të gjerë të popullsisë, përfshirë të rinjtë që shpërngulen në Tiranë për studime apo për punësim. Familjet që braktisin fshatin dhe marrin banesa me qira në qytet do të jenë drejtpërdrejt të prekura. Qëllimi i vërtetë i skemës është i qartë: të kapet dhe të taksohet qiradhënia, duke mbledhur 15% të të ardhurave të qirasë në formën e taksës së detyrueshme.
Në emër të formalizimit të të dhënave, vendimi detyron çdo qytetar të vërtetojë adresën përmes dokumenteve ligjore. Në rastet kur një qytetar kërkon të bashkohet me një familje ekzistuese, kërkesa duhet të miratohet nga kryefamiljari. Një person i rritur që vendos të ndryshojë adresën, detyrohet më parë të shkëputet nga familja e mëparshme në sistemin elektronik.
Zyrat e gjendjes civile do të verifikojnë çdo informacion brenda 24 orëve dhe në mungesë dokumentacioni, qytetari do të njoftohet të plotësojë dosjen brenda tre ditëve. Sipas vendimit, çdo anëtar i një familjeje duhet të ketë të njëjtën adresë, në përputhje me standardet ligjore për sistemin e adresave.
Për më tepër, edhe institucionet e shëndetit apo burgjet do të kenë detyrimin të njoftojnë automatikisht vendqëndrimin e çdo individi që qëndron më shumë se tre muaj në strukturat e tyre. Pas largimit të qytetarit nga këto institucione, ai duhet të përditësojë adresën brenda pesë ditësh.
Kjo lëvizje nuk është e rastësishme. Duke gjurmuar lëvizjen e qytetarëve dhe duke kërkuar dokumentacion të qartë për banesën, qeveria ka gati një rrjet për të identifikuar çdo marrëveshje qiraje, e për rrjedhojë për të vjelë automatikisht taksën përkatëse. Ky proces prek veçanërisht studentët, punonjësit e rinj dhe çdo individ që merr me qira një banesë, sidomos në Tiranë, ku mobiliteti është më i lartë.
Pavarësisht justifikimeve burokratike, vendimi ngre shqetësime për përndjekjen fiskale të qytetarëve të zakonshëm dhe për privatësinë e tyre. Rreziku më i madh është që të rinjtë dhe familjet me të ardhura të ulëta të detyrohen të operojnë në informalitet për të shmangur barrën e re.
Ndërkohë që dokumentet do të ruhen në bazën e të dhënave të gjendjes civile, institucionet si Policia e Shtetit dhe strukturat e shtetasve të huaj do të kenë akses në këtë informacion. Kjo i jep këtij procesi jo vetëm karakter fiskal, por edhe një përmasë të mbikëqyrjes administrative.
Në fund, duket se në emër të kontrollit të adresave, qeveria ka vënë në lëvizje një mjet efikas për të zgjeruar bazën e taksave. Dhe ndërsa kjo përpiqet të formalizojë ekonominë, ajo godet në zemër shtresën më dinamike të popullsisë — ata që përpiqen të ndërtojnë një jetë në qytet me një buxhet të kufizuar.
Ky vendim hyn në fuqi menjëherë pas botimit në Fletoren Zyrtare, dhe zbatimi i tij u ngarkohet Ministrisë së Brendshme, Drejtorisë së Gjendjes Civile, bashkive dhe institucioneve të tjera shtetërore.
