Shkrimi i emrave tregtarë në recetat mjekësore është bërë praktikë e zakonshme, shpesh nën ndikimin e interesave të errëta që lidhen me tregun farmaceutik në vend.
Sipas BIRN-it, shembull është historia e Luljetës, e cila mori recetën për vajzën e saj të sëmurë nga bajamet, e dërgoi atë në Itali tek të afërmit për të siguruar barnat. Por farmacistja atje mbeti e habitur. Në recetë ishin shënuar vetëm emrat tregtarë të medikamenteve dhe mungonin të dhënat bazë: pesha e fëmijës, doza dhe kohëzgjatja e terapisë.
Në fletën e dorëzuar ishin shkruar “Augmentin” dhe “Zyrtec”, dy emërtime tregtare që në fakt përfaqësojnë përkatësisht kombinimin Amoxicillin + Acid Clavulanic dhe Cetirizine, medikamente të njohura për infeksionet dhe alergjitë. Ky nuk është një rast i rrallë në Shqipëri.
Në disa farmaci të Tiranës, dhjetëra receta të analizuara treguan të njëjtin model: përshkrim me emra tregtarë, ndonjëherë të shoqëruar me përbërësin aktiv, duke dëshmuar për një praktikë të përhapur. Sipas ekspertëve, kjo është rezultat i lidhjeve të dyshimta midis mjekëve dhe kompanive farmaceutike, mbështetur nga boshllëqe ligjore.
Ligji aktual për barnat detyron përdorimin e emrave të përbërësve aktivë vetëm për barnat e rimbursueshme, ndërkohë që një rregullore e re standardizuese për recetat është ende në fazën e miratimit në Ministrinë e Shëndetësisë.
Mjeku dhe epidemiologu Ilir Alimehmeti thotë se kjo situatë krijon terren për abuzime që përfitojnë mjekët dhe kompanitë farmaceutike, në dëm të pacientëve. Sipas tij, kompani të caktuara dërgojnë ekipe kontrolli për të verifikuar nëse barnat që kanë sponsorizuar janë përfshirë në recetat e mjekëve.
Një alarm të ngjashëm ngre edhe Dëfrim Goma, kryetar i Urdhrit të Farmacistëve, i cili tregon se bashkë me Urdhrin e Mjekëve dhe Ministrinë e Shëndetësisë po punojnë për rregulloren e re. Por ai thekson se shumë mjekë shënojnë emra tregtarë për përfitime financiare, të ofruara nga kompanitë që i importojnë barnat apo farmacitë që i tregtojnë.
Përveç interesave të dyshimta, kjo praktikë sjell pasoja të drejtpërdrejta për pacientët. Sipas Gomës, ndodh shpesh që përshkruhen barna që nuk janë të regjistruar në Shqipëri, duke i detyruar qytetarët të kërkojnë produkte jashtë vendit apo në treg të zi.
Kreu i Urdhrit të Mjekëve, Fatmir Brahimaj, pretendon se kjo çështje është e tejkaluar dhe se dokumenti për recetat është dorëzuar në Ministrinë e Shëndetësisë. Por realiteti në terren tregon të kundërtën, me shumë pacientë që përballen me vështirësi në sigurimin e trajtimit të duhur.
Modeli i ri i recetës, ende në pritje të miratimit, parashikon që mjekët të përshkruajnë emrin xhenerik, dozën, mënyrën e përdorimit dhe kohëzgjatjen e trajtimit, përveç të dhënave të pacientit. Megjithatë, ky është vetëm një hap drejt zgjidhjes së problemit.
Zgjidhja e qëndrueshme, sipas Gomës dhe Alimehmetit, qëndron tek receta elektronike. Ky sistem do të mundësonte monitorim të qartë të përshkrimeve, do të minimizonte gabimet dhe do të eliminonte lidhjet klienteliste që deformojnë tregun farmaceutik.
Receta elektronike do të përfshijë të gjitha të dhënat e barnave të rekomanduara dhe do të jetë e aksesueshme menjëherë nga farmacistët përmes një platforme të centralizuar. Me këtë sistem, do të mbyllet një derë e hapur prej vitesh për abuzime dhe përfitime të paligjshme në kurriz të qytetarëve.
