Ligji i ri që kalon në Senat i favorizon korporatat dhe të pasurit, por kërcënon sigurimet shëndetësore dhe punësimin në sektorin e energjisë së pastër
Një projektligj prej mbi 900 faqesh, i cilësuar nga republikanët si “ligji i madh dhe i bukur”, po avancon me shpejtësi në Senatin amerikan. Me përkrahje të gjerë nga republikanët dhe vetëm dy kundërshti në radhët e tyre, ligji ka kaluar një votim procedural të rëndësishëm dhe tashmë është në debat për votimin përfundimtar. Nëse miratohet në Senat, ligji do të rikthehet në Dhomën e Përfaqësuesve për një votim tjetër dhe përfundimisht do të kërkojë nënshkrimin e presidentit Donald Trump për të hyrë në fuqi.
Projektligji sjell përfitime të mëdha për korporatat dhe familjet me të ardhura të larta, ndërsa vendos miliona amerikanë me të ardhura të ulëta në rrezik të humbjes së mbulimit shëndetësor. Po ashtu, rrezikon të reduktojë ndjeshëm punët në sektorin e energjisë së pastër dhe atë të kujdesit shëndetësor.
Korporatat: përfituesit kryesorë të ligjit
Projektligji zgjat përgjithmonë uljen e taksave për korporatat, të vendosura për herë të parë në vitin 2017 gjatë mandatit të parë të Trump-it. Norma e tatimit për korporatat do të mbetet 21%, shumë më e ulët se niveli i mëparshëm prej 35%. Ligji parashikon gjithashtu lehtësira të tjera për investimet në pajisje, kërkime dhe zhvillim. Zonat e zhvillimit ekonomik (Opportunity Zones) do të përfitojnë gjithashtu stimuj fiskalë deri në vitin 2033.
Brezat e rinj: barrë për të ardhmen
Sipas Zyrës së Buxhetit të Kongresit, këto ulje taksash do të rrisin borxhin kombëtar me rreth 3 trilionë dollarë gjatë dekadës së ardhshme. Vetëm interesat vjetore mund të shkojnë nga 600 deri në 700 miliardë dollarë, para që mund të përdoreshin për investime afatgjata. Brenda 30 viteve, pagesat e interesit do të përbëjnë 34% të të ardhurave federale, një barrë që preket më së shumti nga brezat e rinj.
Familjet me të ardhura të larta: fitues të qartë
Projektligji rrit ndjeshëm kufirin e zbritjes së taksave shtetërore dhe lokale nga 10,000 dollarë në 40,000 dollarë. Përfituesit kryesorë janë familjet që fitojnë nga 200,000 deri në 500,000 dollarë në vit dhe që zotërojnë prona. Po ashtu, trashëgimia deri në 15 milionë dollarë do të jetë e përjashtuar nga tatimi, ndërkohë që kjo shifër do të binte në 7 milionë në vitin 2026.
Familjet me të ardhura të ulëta: në rrezik mbijetese
Sipas vlerësimeve, gati 12 milionë amerikanë me të ardhura të ulëta mund të humbasin mbulimin shëndetësor për shkak të shkurtimit prej 1 trilion dollarësh në programin Medicaid. Këto prerje do të ndikojnë veçanërisht në zonat rurale, ku mbi 40% e fëmijëve varen nga Medicaid. Ndihmat për ushqime gjithashtu do të preken, me 300 miliardë dollarë shkurtim përmes kërkesave të reja për punësim.
Punëtorët me bakshishe dhe orë shtesë: përfitues të pjesshëm
Projektligji përmbush një premtim elektoral të Trump-it për të përjashtuar të ardhurat nga bakshishet dhe orët shtesë nga taksa federale mbi të ardhurat. Përjashtimi zbatohet vetëm për taksën federale, ndërsa taksat shtetërore dhe ato për Sigurimet Shoqërore do të mbeten. Megjithatë, deri në 40% e punëtorëve të shërbimeve nuk paguajnë aktualisht taksë federale për shkak të të ardhurave të ulëta.
Punëtorët në shëndetësi: humbës të heshtur
Rënia e fondeve për Medicaid dhe reduktimi i mbulimit shëndetësor do të çojnë në më pak vizita mjekësore dhe recetat. Si pasojë, pritet një humbje deri në 500,000 vende pune në shëndetësi gjatë dekadës së ardhshme. Një fond prej 25 miliardë dollarësh synon të zbusë ndikimin në spitalet rurale, por nuk është e qartë nëse kjo do të mjaftojë.
Industria e karburanteve fosile: fitues absolut
Ligji heq pengesat e vendosura gjatë administratës Biden për të ulur varësinë nga karburantet fosile. Tarifat për ndotjen me metan do të shtyhen, ndërsa rregullat për emetimet e makinave do të dobësohen. Po ashtu, kompanitë e naftës do të përfitojnë një skemë për të shmangur tatimin minimal alternativ prej 15%.
Sektori i energjisë së pastër: i goditur rëndë
Kompanitë e energjisë së pastër paralajmërojnë se projektligji do të shkatërrojë investimet dhe punësimin në këtë sektor. Tatimet e reja për projektet e energjisë së erës dhe diellit pas vitit 2027 mund të ndalin zhvillimin e tyre. Po ashtu, përfitimet për blerësit e makinave elektrike dhe paneleve diellore do të pakësohen ndjeshëm.
Projektligji i ri përbën një ndryshim të madh në politikën fiskale dhe ekonomike të SHBA-së, duke thelluar ndarjen mes përfituesve dhe atyre që rrezikojnë të mbeten pas. Tashmë mbetet për t’u parë nëse do të kalojë votimin final në Senat dhe nëse do të nënshkruhet nga presidenti Trump.
