Prej disa javësh, rrjetet sociale dhe disa emisione televizive janë përfshirë nga një “valë” entuziazmi për tregun e pasurive të paluajtshme në Tiranë. Shprehje si “Blini tani se çmimet do rriten” apo “Kjo është koha e artë për të investuar” janë bërë të zakonshme, të promovuara nga moderatorë, influencerë dhe gazetarë. Por ndërsa ekrani dhe Instagrami japin mesazhe pozitive, realiteti në treg është krejt ndryshe.
Të dhënat nga terreni tregojnë të kundërtën e asaj që po shitet në publik: agjencitë imobiliare raportojnë një rënie të ndjeshme të shitjeve në muajt e fundit. Ndërkohë që në media dëgjojmë për “rritje çmimesh”, në realitet ndërtuesit po përballen me një stok të madh apartamentesh të pashitura.
Në zonat më të lakmuara të Tiranës – si Komuna e Parisit, Rruga e Elbasanit, Liqeni Artificial dhe Blloku – çmimet për një metër katror variojnë nga 2,000 deri në 3,500 euro, madje në disa projekte “luksoze” shkojnë edhe mbi 4,000 euro. Por kjo rritje çmimi nuk ka reflektim në cilësinë e ndërtimit, në infrastrukturën publike apo në përmirësimin e jetesës urbane – është thjesht një rritje spekulative që nuk përputhet me të ardhurat reale të popullsisë.
Për të mbuluar rënien e shitjeve dhe për të krijuar një atmosferë fiktive entuziazmi, shumë kompani ndërtimi kanë angazhuar figura publike – moderatorë, gazetarë, madje edhe personazhe të rrjeteve sociale – për të shpërndarë mesazhe motivuese si: “Mos humbni këtë mundësi!”, “Çmimet do vazhdojnë të rriten!”, “Tani është momenti ideal!”
Shpesh, këto postime nuk deklarohen si të sponsorizuara dhe krijojnë një iluzion se burimi i mesazhit është i pavarur dhe i besueshëm. Në fakt, ato janë pjesë e një fushate të mirëorkestruar që synon të nxisë frikën e "humbjes së rastit" (FOMO – fear of missing out), për të detyruar qytetarët të investojnë tani, edhe pse realisht tregu është i ngopur.
Me një pagë mesatare rreth 500 euro, qytetarët e zakonshëm e kanë të pamundur të blejnë një apartament në Tiranë pa hyrë në kredi të gjata dhe të rënda. Një apartament me 2 dhoma gjumi në një zonë të mirë të kryeqytetit kap vlerën prej 180 mijë deri në 250 mijë euro – një shumë që praktikisht i përjashton shumicën e familjeve shqiptare.
Në mungesë të blerësve vendas, tregu është mbështetur për një kohë të gjatë nga diaspora, nga emigrantët që sjellin të ardhura nga jashtë dhe nga një numër i kufizuar investitorësh të huaj. Por edhe këto burime nuk janë të pafundme. Me shtrëngimin e ekonomive evropiane dhe uljen e remitancave, edhe ky burim po shteron dalëngadalë.
Analistët paralajmërojnë se Tirana po përjeton fazën klasike të një tregu të ngopur: ndërtime pa ndalesë, stok të lartë banesash të pashitura, ulje të kërkesës dhe çmime që vazhdojnë të ngjiten pa bazë reale. Rënia e fuqisë blerëse dhe mungesa e politikave të qëndrueshme urbanistike kanë bërë që ky treg të jetë gjithnjë e më i pambështetshëm.
Nëse kjo tendencë vazhdon, ndërtuesit do të përballen me detyrimin për të ulur çmimet, për të ofruar bonuse ose forma të tjera incentivimi, si mobilim falas, parkim të përfshirë apo shtyrje të pagesave me këste të lehtësuara. Kjo po ndodh tashmë në disa projekte, por fushatat e marketingut po përpiqen të mos e tregojnë këtë.
Çfarë po ndodh aktualisht në Tiranë nuk është zhvillim ekonomik, por fryrje artificiale. Në mungesë të një rritjeje reale të ekonomisë, të rrogave apo të konsumit, ndërtimi është kthyer në sektorin e vetëm që lëviz para – jo sepse ka kërkesë të qëndrueshme, por sepse është mbështetur nga politikat e lejuara, pastrimi i parave dhe investimet spekulative.
Në vend që të orientohet nga nevojat reale të qytetarëve – si strehimi social, banesat për çiftet e reja apo infrastruktura urbane – Tirana po ndërton për një treg fiktiv, ku çmimet nuk i përcakton kërkesa, por dëshira për fitim i çdo zhvilluesi.
Në fund, qytetarët duhet të kuptojnë një gjë të thjeshtë: tregu nuk është ajo që ju thonë në Instagram. Tregu është ajo që ndodh me shifrat. Dhe kur këto të fundit flasin për rënie të shitjeve, për stok të pashitur dhe për pamundësi blerjeje, është koha të ndalemi dhe të mendojmë: a jemi duke parë një "boom", apo jemi duke përjetuar qetësinë para një krize më të madhe?
