Të dhënat më të fundit nga Censusi 2023 për gjendjen civile kanë hedhur dritë mbi kontraste të forta në shkallën e divorceve mes bashkive shqiptare, duke nxjerrë në pah ndikimin e kulturës, urbanizimit dhe faktorëve ekonomikë në qëndrueshmërinë familjare.
Në krye të listës qëndron Bashkia e Finiqit me rreth 26 divorce për çdo 1 000 banorë, ndërsa në fund renditet Hasi me vetëm 2.9 divorce për 1 000 banorë. Në total, 28 bashki kapërcyen mesataren kombëtare, e cila llogaritet në rreth 11-12 divorce për 1 000 banorë.
Rajonet jugore dhe zonat urbane me prani të lartë turistike si Saranda, Delvina, Korça dhe Dropulli shfaqin normat më të larta të ndarjeve martesore, me shifra që variojnë nga 22 deri në 25 divorce për 1 000 banorë. Sipas ekspertëve, këto shifra lidhen ngushtë me emigracionin afatgjatë, jetesën e gjatë në distancë dhe efektet destabilizuese të sezonit turistik.
Në të kundërt, veriu i vendit mban ende lidhje të forta me modelet tradicionale familjare. Hasi, Pusteci dhe Klosi përfaqësojnë bashkitë me normat më të ulëta të divorceve, duke reflektuar një strukturë më konservatore dhe lidhje të ngushta shoqërore.
Tirana, Durrësi dhe Fieri, si qendra të mëdha urbane, regjistrojnë norma pak mbi mesataren kombëtare, përkatësisht me 17.6, 15.8 dhe 15.5 divorce për 1 000 banorë. Këto të dhëna pasqyrojnë ndikimin e urbanizimit të shpejtë, rritjes së pavarësisë ekonomike të grave dhe ndryshimit të roleve brenda familjes.
Ekspertët nënvizojnë se rritja e divorceve duhet shoqëruar me investime më të mëdha në shërbime sociale, veçanërisht në mbështetjen për prindërit e vetëm dhe fëmijët që përballen me pasojat psikologjike e ekonomike të ndarjeve familjare. Humbja e të ardhurave të përbashkëta, kostot ligjore dhe pasojat në mirëqenien e fëmijëve mbeten sfida të mëdha për komunitetet lokale dhe institucionet.
