Viti 2023 shënoi rritje të ndjeshme të çmimeve të produkteve bujqësore në Shqipëri, duke tejkaluar disa herë nivelin mesatar të inflacionit. Sipas të dhënave të INSTAT, inflacioni mesatar për vitin ishte 4.7%, por për disa produkte të shportës bazë, rritja e çmimeve varionte nga 3 deri në 9 herë më shumë.
Produktet që pësuan rritjen më të madhe ishin ato të konsumit të përditshëm, si qumështi, i cili shënoi një rritje nga 18% deri në 43% krahasuar me vitin 2022. Ky artikull, që është thelbësor për ushqyerjen e fëmijëve dhe të rriturve, reflektoi barrën më të madhe ekonomike mbi familjet shqiptare.
Ndërkohë, rrushi regjistroi një rritje prej 36.2%, duke u renditur i dyti në listë, i ndjekur nga mishi i shpendëve me 28%, agrumet me 26.7%, dhe ullinjtë me 23.8%.
Në total, çmimet e produkteve bujqësore u rritën mesatarisht me 14.1%, trefishi i inflacionit. Në të kundërt, drithërat ishin i vetmi produkt me rënie të çmimit, duke shënuar një ulje prej 17%. Kjo rënie lidhet me stabilizimin e tregjeve globale pas tronditjeve të shkaktuara nga lufta në Ukrainë në vitin 2022.
Frutat dhe perimet, të cilat përbëjnë rreth 20% të shportës së konsumit të shqiptarëve, shënuan rritje mbi 10% gjatë vitit 2023. Ky nënsektor, që është ndër më të rëndësishmit në bujqësinë shqiptare, jo vetëm që mbështet tregun e brendshëm, por gjithashtu ka potencial për eksport të zgjeruar.
Megjithatë, praktikat e tregtimit vazhdojnë të dëmtojnë fermerët. Shumë pika grumbullimi nuk ofrojnë transparencë për çmimet dhe shpesh nuk lëshojnë fatura me TVSH. Kjo i pengon fermerët të kuptojnë vlerën reale të produkteve të tyre, ndërsa diferenca e çmimeve midis pikave të grumbullimit dhe tregut të pakicës shënon përfitime kryesisht për ndërmjetësit.
Fermerët kanë ngritur shqetësimin për fiksimin e çmimeve nga pikat e grumbullimit dhe deklarimin e faturave që nuk pasqyrojnë vlerën reale të shitjeve. Këto praktika jo vetëm që dëmtojnë të ardhurat e tyre, por shpesh përdoren për të shmangur detyrimet tatimore.
Ndërkohë, në tregjet e pakicës, si në Tiranë, çmimet për prodhimet bujqësore kanë shënuar rritje dyshifrore, duke rënduar edhe më shumë xhepat e konsumatorëve. Kjo situatë krijon një ndarje të padrejtë mes fermerëve, që shesin produktet me çmime të ulëta, dhe tregtarëve, që përfitojnë nga rritja e çmimeve në treg.
Kjo problematikë kërkon ndërhyrje urgjente për të rregulluar zinxhirin e vlerës dhe për të siguruar që fermerët dhe konsumatorët të përfitojnë në mënyrë më të drejtë. Përmirësimi i transparencës dhe futja e masave që mbështesin fermerët mund të krijojnë një treg më të qëndrueshëm dhe të drejtë për të gjithë.
