Një student arkeologjie ka bërë një zbulim të jashtëzakonshëm në xhunglën e Meksikës, duke gjetur një qytet të lashtë të fisit Maja krejt rastësisht.
Luke Auld-Thomas, student doktorature në Universitetin Tulane, ishte pjesë e një ekipi të vogël arkeologësh në shtetin Campeche, ku hasën struktura të mëdha si piramida, fusha sportive, rrugë lidhëse dhe amfiteatro në qytetin që më pas e quajtën Valeriana, sipas një lagune që ndodhej aty pranë.
Zbulimi u bë kur Auld-Thomas rastisi një studim Lidar, një teknologji që përdor impulse lazeri nga ajri për të krijuar harta të detajuara të objekteve në tokë. Ky studim, i gjetur në një faqe në internet, tregoi për një qytet të madh të populluar dikur nga 30-50 mijë njerëz rreth viteve 750-850 pas Krishtit.
Sipas Auld-Thomas, qyteti i lashtë ka qenë shumëngjyrësh dhe plot gjallëri. Ndërtesat e mëdha, përfshirë piramida dhe tempuj, kanë qenë të mbuluara me gëlqere dhe të lyera me ngjyra të ndezura si e kuqe, rozë dhe e verdhë. Aty ndodheshin edhe zona tregtare dhe fabrika ku prodhoheshin qeramikë dhe mjete prej guri.
Zona arkeologjike përfshin një sipërfaqe prej 16.6 km katrorë, me dy qendra kryesore të ndara rreth 2 kilometra nga njëra-tjetra dhe të lidhura përmes shtëpive dhe rrugëve të dendura. Ironikisht, qyteti ndodhej vetëm 15 minuta në këmbë larg një rruge kryesore pranë Xpujil, ku sot jetojnë kryesisht pasardhës të fisit Maja.
