Sipas Indeksit të ri të jetëgjatësisë mesatare në korniza botërore, të publikuar nga Kombet e Bashkuara, qytetarët e Maqedonisë së Veriut mesatarisht jetojnë 75,26 vite. Për burrat veçanërisht, ai numër është 73,1 vite, ndërsa gratë mesatarisht jetojnë 77,47 vite.
Për krahasim, janë cekur edhe të dhëna nga hulumtimi dhe statistika e Bankës botërore. Sipas kësaj liste, jetëgjatësia mesatare e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut është 74 vite, e qytetareve – 78, gjithsej – 76 vite.
Hulumtimet tregojnë se jetëgjatësia bazohet në tre faktorë kryesor dhe themelor – gjenetika, gjinia dhe mënyra e jetesës. Më pas merren parasysh edhe komponentë si higjiena, të ushqyerit, kultura, zgjehdja e profesionit, veset, ushtrimet, qasja drejt mbrojtjes cilësore shëdnetësore, e madhe edhe shkallët e kriminalitetit. Sipas KB-së, mesatarja botërore në pikëpamje të jetëgjatësisë përfundimisht me vitin 2023 ishte 70,8 vite për burra dhe 76,0 vite për gratë, gjithsej – 73,4 vite.
Jetëgjatësia e pritur dukshëm dallon varësisht nga rajoni, si dhe nga vendi ], kështu që këtë vit, 2023, ato shifra lëvizin nga niveli më i ulët prej 57,7 vite në Afrikën veriore deri tek më i larti prej 82,7 vite në Evropën Perëndimore.
Shikuar në përjgithësi, jetëgjatësia e pritur ka prag më të lartë. Mes vitit 2000 dhe vitit 2016, jetëgjatësia e pritur u rrit për 5,5 vite në nivel botëror, me theks në rritje prej 10 viteve në pjesë të veçanta të Afrikës. Këto njohuri për këtë rritje lidhur me “kontinentin më të ngrohtë” i konfirmojnë edhe raportet e Organizatës botërore të shëndetësisë.
Në listën e vendeve me jetëgjatësi më të lartë, sipas KB-së janë Monako (87,01 vite), Hong-Kongu (85,83), Makao (85,51), Japonia (84,95), Lihtenshtajni (84,77), Zvicra (84,38), Singapori (84,27), Italia (84,2), Vatikani (84,16), Koreja e Veriut (84,14).
Jetëgjatësi më të ulët kanë banirët e Çadit (53,68 vite), Nigerisë (53,87 vite), Lesotos (54,91), Republikës Qendrore Afrikane (55,48), Sudanit Jugor (56,51), Somalisë (57,35), Esvatini (57,71), Namibisë (59,93), Guinesë (59,55), Malit (69,03 vite).
Qytetarët e Maqedonisë së Veriut, janë diku në mesin e kësaj liste.
Nga fqinjësia jonë mëe afërt, jetëgjatësia në Serbi është 75,12 vite, në Shqipëri – 78,06 vite, Bullgari – 72,84, Greqi – 82, në Bosnjë e Hercegovinë është 76,18 vite, Kroaci – 79,4, ndërsa në Mal të Zi është 77,78 vite.
FACT CHECK:
Synimi i JOQ Albania është t’i paraqesë lajmet në mënyrë të saktë dhe të drejtë. Nëse ju shikoni diçka që nuk shkon, jeni të lutur të na e
raportoni këtu.
Heroit të Muajit
KLIKO PËR TË VOTUAR
Zotëria që gjeti portofolin
Kandidati i parë është zotëria që gjeti portofolin më gati një milionë lekë dhe vendosi që atë t’ia dorëzojë të zotit. Ai bëri kërkesën për publikim në JOQ ALBANIA, që të gjente pronarin e portofolit të humbur. Gjithashtu portofoli kishte brenda dokumente shumë të rëndësishme.
Banorët e lagjes në Elbasan
Të harruar nga pushteti vendor, disa banorë të një lagjeje në Elbasan janë heronjtë e atij komuniteti, pasi ata me shpenzimet e tyre dhe me krahët e tyre, dolën dhe rregulluan rrugën. Askush nga bashkia nuk ishte kujtuar për atë rrugë, kështu që ata vendosën që ta merrnin vetë situatën në dorë.
Adnan Dibrani
Adnan Dibrani, u hodh në ujin e ftohtë të lumit Moraca në Podgoricë për të shpëtuar një foshnje që kishte rënë brenda. Pasi e nxorri nga uji, Andani i bërë masazh kardiak foshnjës duke i shpëtuar jetën.
Adem Qorri
40-vjeçari, Adem Qorri, i cili jetonte me familje në Florida të ShBA-së ka humbur jetën teksa po e shpëtonte një 10-vjeçar që po mbytej në det. Ademi shpëtoi nga mbytja shokun e djalit të tij, por vetë nnuk ia doli dot.
I riu nga Tirana
Kandidati i radhës ështrë i riu nga Tirana, që mori të moshuarin, që kishte humbur rrugën, e futi në makinë dhe e dërgoi në komisariat. Ai qëndroi me të derisa u siguria që familjarët e tij do shkonin ta merrnin.
Zjarrfikësit e keqpaguar
Kandidatët e radhës janë disa zjarrfikës nga Tirana, të cilët pavarësisht kushteve të këqija, mungesës së mjeteve dhe rrogës së ulët, bënë maksimumin për të shpëtuar një mace që kishte mbetur në një pemë. Pavarësisht vjedhjes që u bëhet atyre nga drejtorët dhe kryetari i bashkisë, ata vazhdojnë të punojnë me pasion.
Haram i Muajit
KLIKO PËR TË VOTUAR
Dan Hutra
I pari që e hap këtë listë është Dan Hutra, njeriu që vrau tre gra dhe plagosi tre të tjera në Tiranë. Ai vrau dy të afërmet e ish-bashkëshortes së tij dhe motrën e një kundërshtari që kishte pasur në burg. Gjithashtu, ai plagosi edhe tre shtetase të tjera, të cilat sot fatmirësisht janë jashtë rrezikut për jetën.
Bledi dhe Tatjana Bajraktari
Të dytët janë Bledi dhe Tatjana Bajraktari, dy pronarët e disa hoteleve të cilët prej muajsh nuk paguajnë punonjësit. Në redaksinë e JOQ ALBANIA mbërritën dhjetra denoncime që Bledi dhe Tatjana, u mbajnë lekët që ata i kanë fituar me djersë.
Dionis Teqja
Kandidati i tretë është Dionis Teqja, pronari i Megatek, i cili vazhdon që të mos marrë masa për sigurinë në punë në qendrën tregtare. Në muajin Mars, një 32-vjeçar humbi jetën në vendin e punës. Kjo ngjarje është e përsëritur.
Instruktori i patentës
Kandidati i katërt është instruktori i patentës në Tiranë. JOQ ALBANIA pak ditë më parë ka publikuar pamjet se si një instruktor patente i mëson makinën një vajze duke u fut në kthesë me të tretin. Për më tepër, për pak centimetra, një qytetare u rrezikua të përplasej nga automjeti.
Policja Ina Nuka
Policja Ina Nuka, është kandidatja e radhës. Efektivja e policisë, edhe pse vetë një vajzë, filloi të tallej me një të mitur që kishte humbur kontaktet me familjen, mesazhet u bënë virale dhe sjellja e saj ishte tepër e shëmtuar. Ajo bënte komente seksiste mbi vajzën dhe insinuonte mbi moralin e saj.
Burri që vodhi celularin në një furrë buke. Edhe pse e dinte shumeë mirë që telefonin e harroi klientja para tij, një burrë nga Tirana, ka vjedhur telefonin ashiqare fare. Kjo sjellje është dënuar nga qindra qytetarë dhe videoja ka marrë komente shumë negative.
Erion Veliaj
I radhës, është Erion Veliaj, ose i njohur ndryshe si Lali Leku. Në muajin mars, përveç vjedhjeve të shumta që ai ka bërë, Veliaj ka nisur sulmin ndaj mediave që e kundërshtojnë dhe i nxjerrin vjedhjet zbuluar. Një prej tyre është edhe JOQ.
Odeta Dume
Kandidatja e tetë është Odeta Dume, gazetarja në televizionin e Carlo Bollinos, e cila duke thërritur fort, kërkonte që të akuzonte JOQ ALBANIA se merrte para për personat e humbur, që të publikoheshin në faqe. Ky lajm i shëmtuar i prodhuar nga studioja e saj ka ngjallur shumë komente negative për të.
Mjeku Erzen Dobi
Kandidati i nëntë është mjeku Erzen Dobi, i cili në orarin e punës kërcënon pacientët. Siç edhe e kemi postuar mjeku kërcënon pacientin duke i thënë që ‘ta heq bluzën dhe dalim jashtë’ duke pretenduar për një konfrontim fizik me të. Edhe ky personazh ka marrë shumë komente negative.
