Prej vitesh tanimë marrëdhëniet e kryeministrit Edi Rama me Turqinë dhe vetë liderin turk Recep Tajip Erdogan njihen nga të gjithë dhe vijojnë të forcohen edhe më tepër. Por një marrëdhënie kaq e ngushtë është analizuar edhe nga mediat greke të cilat analizojnë ndikimin e Erdogan në Shqipëri. Në një artikull nga gazetari grek Efthymios Tsiliopoulos analizohet vendimi që kryeministri Edi Rama të marrë mandatin e tretë: afrimin ose largimin nga ndikimi turk. Në artikull gazetari grek shprehet se Erdogan përdor investimet ekonomike, fenë islame por edhe komunitetin shqiptar që jeton në Turqi për t’u kthyer në një satelit të Shqipërisë. Qëllimi i tij i vetëm është që të kthehet në sulltanin e ri të vendeve islame në Ballkanin Perëndimor.
Në artikull përmenden shumë raste sesi Erdogan përpiqet të forcojë pozitat e tij në Shqipëri me anë të investimeve( shkolla, spitale, banesa, xhami dhe rrugë), por edhe ndikimin në ushtri dhe fenë e shqiptarëve. Erdogan ofron investime ekonomike në Shqipëri në mënyrë që të konsolidojë kontrollin politik. Nën pretekstin e bashkëpunimit kulturor, ai po përpiqet që të përfshijë Shqipërinë në sferën e ndikimin turk, ndërsa përhap axhendën e tij islame.
Erdoganit i pëlqen të luajë “sulltanin”. Kjo është arsyeja pse synon vendet e Ballkanit, veçanërisht ato me një popullsi myslimane. Kjo është arsyeja pse Shqipëria ishte në shënjestër kryesore dhe një pre e lehtë për diplomacinë turke, veçanërisht gjatë kryeministrisë së Edi Ramës. Nën pretekstin e bashkëpunimit kulturor, ai po përpiqet që të përfshijë Shqipërinë në sferën e ndikimin turk, ndërsa përhap axhendën e tij islame. Për këtë qëllim, Turqia ka investuar në infrastrukturë dhe institucione fetare, ndërsa natyrisht nuk dështon të “shesë” bashkëpunimin e afërt dhe mbrojtjen ushtarake.
Investimet dhe ndikimi politik
Shqipëria, si vendet e tjera në Ballkanin Perëndimor, duhet të jetë e vetëdijshme për rreziqet. Perspektivat për rritje ekonomike, prosperitet, liri dhe demokraci të qëndrueshme bazohen në bashkëpunimin e ngushtë me BE, dhe jo në varësinë nga një regjim i pamëshirshëm. Vendet e Ballkanit Perëndimor janë në rrugën e anëtarësimit në BE. Shqipëria do të jetë e para që do të fillojë negociatat e pranimit. Nga ana tjetër, Turqia po rrit përpjekjet e saj për të satelituar veçanërisht Shqipërinë, Kosovën, por edhe Maqedoninë e Veriut. Siç u përmend më lart, përveç financave, ajo “shet mbrojtje” ndaj tyre, por gjithashtu luan edhe kartën e fesë islame. Përveç kësaj, Erdogan përpiqet të përdorë komunitetin shqiptar që jeton në Turqi. Ndërsa investimet turke në Shqipëri bëhen mbi baza ekonomike, ato përdoren gjithashtu për të kultivuar marrëdhënie personale, por edhe si një mjet për të fituar ndikim politik përmes një sistemi klientelë.
Përqafimi Rama-Erdogan
Osmoza e botës së biznesit turk me regjimin Erdogan është reciprokisht e dobishme dhe ka marrë një dimension të tillë që disa flasin për një “lloj të ri të klasës politike të biznesit”. Ndërveprimi i biznesit dhe politikës e ka lejuar Erdoganin të lëvizë nga investimi përmes marrëdhënieve institucionale transnacionale në investimin në marrëdhëniet personale me udhëheqësit e vendeve të tjera. Marrëdhënie të tilla në rastin e Shqipërisë pengojnë perspektivën e demokratizimit, sundimin e ligjit dhe përhapjen e një lloji perëndimor të normalitetit.
Rënia e sekularizmit
Shumica e popullsisë është myslimane, por pavarësisht ndryshimeve politike. Shqipëria ka qenë një shtet laik që nga themelimi i saj në 1912. Të gjitha regjimet kanë ndjekur një politikë të sekularizimit sistematik, pasi më shumë se 35% e popullsisë është e krishterë. Erdogan është përpjekur të promovojë Islamin në Shqipëri për shumë vite. Në vitin 2015 ai përuroi Xhaminë e Namazgjasë, e cila u financua nga shërbimi turk Diyanet. Kemal Ahmeti, një historian dhe filozof që shkroi esenë “Ruajtja e Kulturës Shqiptare nga Trendet Turke”, argumenton se, menjëherë pas qeverisë shqiptare, Erdogan luan rolin më të fortë në Shqipëri. Ai është gjithashtu i shqetësuar për mungesën e kritikave ndaj Turqisë në mediat shqiptare. Madje sugjeron që të merren masa konkrete për të mbrojtur Shqipërinë nga Salafizmi dhe Erdoganizmi. Të dërguarit e Erdoganit (hoxhallarët, mësuesit, etj.) depërtojnë në partitë politike, shoqatat akademike dhe xhamitë në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe shtete të tjera të Ballkanit.
Dilema e Ramës
Shërbëtoria e Ramës ndaj Erdogan arrin nivele të pabesueshme, të cilat u referohen subjekteve të Portës së Lartë gjatë Perandorisë Osmane. Shkollat e ndërtuara dhe financuara nga lëvizja Gulen u mbyllën dhe iu dorëzuan shërbimit shtetëror turk Diyanet. Një ish zyrtar shqiptar i tha Financial Times se Ankara kishte dërguar një listë me qindra mbështetës të dyshuar të Gulenit për deportim. Erdogan gjen terren dhe çfarë do. Nuk kalon një muaj pa një skandal që lidh zyrtarët e qeverisë Rama me krimin e organizuar. Rama e pranon që Shqipëria ka probleme me korrupsionin dhe krimin, por këmbëngul se ai po ndërmerr hapa për t’i luftuar dhe kërkon ndihmë nga BE për ta arritur këtë. Sigurisht, ai nuk e pranon që është pjesë e problemit. Sidoqoftë, mbështetja ndërkombëtare për Ramën është zbehur. Tani është e zakonshme që partia e Ramës është infektuar rëndë nga skandalet e blerjes së votave dhe lidhjet organike me krimin. Sa më shumë të izolohet Rama, aq më e mprehtë bëhet dilema e tij: ose të shkëputet nga Erdogan ose të kapet më shumë me të, që do të thotë satelizim i mëtejshëm i Shqipërisë.
