Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) në relacionin e fundit të bërë për menaxhimin e parave publike nga qeveria, ka lëshuar kritika të drejtpërdrejta ndaj kësaj të fundit dhe ka kërkuar menjëherë kujdes dhe transparencë me PPP-të dhe paratë e tërmetit e pandemisë.
FMN ndez alarmin e kuq për rrezikun që paraqesin kontratat koncesionare apo ato të partneritetit publik-privat (PPP) në ekonominë e vendit dhe stabilitetin financiar. Sipas bordit të drejtorëve të këtij institucioni, kontratat e PPP-ve janë hartuar keq, si dhe janë dhënë aq shumë, sa kanë kaluar kapacitetin ekonomik të vendit.
“Projektet e keq-hartuara të Partneriteteve Publike-Private (PPP) për investime në infrastrukturë mund të pengojnë efikasitetin e investimeve publike dhe të bëhen shkak për të krijuar detyrime të mëdha, të cilat mund të dëmtojnë qëndrueshmërinë e borxhit”, lajmëroi FMN.
Fondi vë në dukje gjithashtu se një numër i madh kërkesash të tyre nuk janë zbatuar nga qeveria e Shqipërisë. “Asnjë ndryshim domethënës nuk është bërë në kuadrin ligjor mbi PPP-të. Këto kontrata ishin sa 40% të PBB-së 2022-shit, por vlerat e projekteve ekzistuese dhe atyre në proces, vazhdojnë të hartohen jashtë procesit buxhetor.
Qeveria e Shqipërisë e Shqipërisë duhet të dyfishojë përpjekjet për të forcuar kapacitetin e Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë (MOFE) për të luajtur një rol efektiv si një barrierë në përzgjedhjen e projekteve dhe për t’u angazhuar aktivisht në vlerësimin dhe monitorimin e kontratave”, këshilloi FMN.
Ulja e shpenzimeve të këtyre kontratave duhet të ketë prioritet urgjent, për shkak se janë mbi ciklin normal buxhetor të vendit. Raporti i FMN vuri në dukje se Ministria e Financave të Shqipërisë iu ka thënë ekspertëve të Fondit se ka rritur kapacitetet në analizat kosto-përfitimeve të projekteve të reja, PPP, por ka pranuar se nuk po ushtron monitorim të zbatimit të kontratave për arsye të mungesës së burimeve njerëzore.
Pra situata është e thjeshtë: Qeveria shqiptare ka dhënë aq shuma kontrata PPP, sa nuk ka aftësi t’i kontrollojë. Ministria e Financave në raportin e këtij viti ngriti alarmin se situata kishte dalë nga kontrolli dhe nuk kishte asnjë informacion për shumicën e kontratave të firmosura.
Edhe për kontratat që u raportua informacion, ai ishte shumë i cunguar dhe nuk tregoi në asnjë rast sesi po ecën zbatimi i tyre. PPP-të e famshme, që sipas kryeministrit tonë do të sillnin një revolucion dhe do të stabilizonin shpenzimet, nuk janë shqetësimi i vetëm i FMN-së.
Bordi i Drejtorëve kërkon transparencë urgjente mbi fondet e parave të shpenzuara për tërmetin dhe pandemisë, pjesa më e madhe e të cilave janë dhënë nga vendet e mëdha evropiane dhe BE-ja. FMN bën thirrje të publikohen të gjitha kontratat e prokurimit publik, që kanë të bëjnë me pandeminë dhe ndërtimin e strukturave të shembura nga tërmeti.
Jo vetëm kaq, por kërkohen edhe kompanitë fituese dhe pronarët e këtyre shoqërive kontraktore. Fondi gjithashtu vuri në dukje se qeveria duhet të minimizojë ndryshimin e buxhetit me akt normativ në mënyrë që të ruajë besueshmërinë fiskale. FMN ka bërë vazhdimisht thirrje për transparencë mbi këto fonde, por përgjigja e institucioneve tona ka qenë mungesa e burimeve njerëzore.
